ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΣΥΖΗΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΠΑΡΙΣΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ Η ΚΥΡΙΑ ΕΡΑΣΜΙΑ.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

    Καλώς ήρθατε κυρίε Γιώργο Παπαδάκη στο λογοτεχνικό μπλοκ Love Book Diary.

    Σήμερα θα μιλήσουμε για ένα βιβλίο που η κεντρική του ηρωίδα κατέκτησε τους αναγνώστες, θα μιλήσουμε για την κυρία ΕΡΑΣΜΙΑ!

    Ο τίτλος του βιβλίου «η κυρία Ερασμία» που κοσμεί το εξώφυλλό είναι και η ταυτότητα του. Η κ. Ερασμία είναι μια μορφωμένη γυναίκα της εποχής του τριάντα με τα γαλλικά της, ΑΓΕΡΩΧΗ, πεισματάρα, περιποιημένη όπως το όφειλε η κοινωνική της τάξη, υπέρμαχος της γυναικείας ανεξαρτησίας, οικονόμα, σχολαστική με την καθαριότητα και ειδικά των χεριών, μη παραλείποντας ποτέ να φορεί ένα ζευγάρι γάντια. Πείτε μας λίγα λόγια για την κεντρική σας ηρωίδα, για την κυρία Ερασμία, ώστε να την γνωρίσουν οι αναγνώστες μας.

    Η κεντρική ηρωίδα του βιβλίου, μολονότι είναι εμπνευσμένη από πραγματική γυναίκα την οποία γνώρισα στα παιδικά μου χρόνια, ακολουθεί την νομοτέλεια της μυθοπλασίας και απομακρύνεται πολύ από το πραγματικό πρότυπο. Ανήκει σε υψηλή τάξη, είναι πολύ πλούσια και κακομαθημένη, γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κρήτη. Η κύρια δράση συμβαίνει στην διάρκεια του μεσοπολέμου, την δεκαετία του 1930. Έχει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά που αναφέρετε και για τον λόγο αυτόν είναι μπροστά από την εποχή της. Όπως οι πραγματικοί χαρακτήρες, έχει αντιφάσεις, προτερήματα και ελαττώματα. Καθοριστικό ρόλο έπαιξε ο πατέρας της, ο οποίος ήταν παλαιών αρχών και δεν ανεχόταν από την κόρη του να ξεπερνάει τα μέτρα που είχε ορίσει η κοινωνία για τις γυναίκες. Εκείνη όμως αντιδρούσε. Αυτό που καθόρισε τη ζωή της ήταν η μικροβιοφοβία από την οποίαν έπασχε. Ωστόσο παντρεύτηκε, ο γάμος της ήταν προαποφασισμένος από τον πατέρα της και τον πεθερό της για λόγους συμφέροντος και ένωσης των μεγάλων περιουσιών των δυο οικογενειών. Τι θα συμβεί στον γάμο της και πώς θα εξελιχθεί η ζωή της, αφήνω τους αναγνώστες να το ανακαλύψουν, διαβάζοντας το βιβλίο.

     Το εξώφυλλο του βιβλίου, με την κυρία Ερασμία να κρατάει το ομπρελίνο της, φορώντας το καπελίνο της, τα λευκά γάντια της,τη φούστα λίγα εκατοστά από τον αστράγαλό της, με την κομψή μπλούζα της εποχής, διακοσμημένη με λαιμόκοψη σε σχήμα μαντηλιού και με τα ασορτί ασπρόμαυρα γοβάκια της, είναι σχεδιασμός της κ. Ρεβέκκας Βιτάλ. Πόσο σημαντικό είναι το εξώφυλλο ενός βιβλίου και αν προϊδεάζει τον αναγνώστη για να το αγοράσει;

    Θεωρώ ότι το εξώφυλλο ενός μυθιστορήματος είναι εξαιρετικά σημαντικό για κάποιον που θέλει να επιλέξει ένα βιβλίο. Πρέπει να είναι καλαίσθητο και σημειολογικά ανταποκρινόμενο στην ιστορία που αναπτύσσεται στο βιβλίο. Εδώ, η Ρεβέκκα Βιτάλ έκανε εξαιρετική δουλειά και αποτύπωσε την εικόνα αυτής της γυναίκας με πολύ ελκυστικό τρόπο. Δεν έχω συναντήσει ακόμα κανένα αναγνώστη με αρνητική άποψη για το εξώφυλλο. Αντιθέτως, μαθαίνω ότι αρκετοί εντυπωσιάζονται από αυτό το εξώφυλλο εποχής και θέλουν να αγοράσουν το βιβλίο.

     Σε ποιους αναγνώστες απευθύνεται το βιβλίο η κυρία Ερασμία;

    Κάποιοι κριτικοί της λογοτεχνίας έχουν πει ότι η γραφή μου απευθύνεται προς όλους τους αναγνώστες. Είναι αλήθεια. Δεν έχω στο μυαλό μου συγκεκριμένη ομάδα αναγνωστών. Επιθυμία μου είναι να διαβάζουν τις ιστορίες μου όλοι. Αυτό προϋποθέτει βέβαια ότι η γραφή δεν θα έχει ακροβασίες, ακατανόητες δυσκολίες, δύσπεπτη περιττολογία. Η γραφή μου έχει μια συγκεκριμένη ταυτότητα, μια μίξη εκτεταμένου ρεαλισμού και ποιητικότητας. Θέλω να πιστεύω ότι είναι προσιτή σε όλους.

Η ΚΥΡΙΑ ΕΡΑΣΜΙΑ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΜΑΣ!

     Η χρήση των λέξεων που συνθέτουν το έργο σας είναι τόσο αξιοζήλευτη που κατά την ανάγνωση, είναι λογικό να αναρωτηθεί ο αναγνώστης, ποιες είναι οι επιρροές του δημιουργού που μεγαλουργεί πάνω στο κείμενο. Θα ήθελα να μας πείτε ποιοι συγγραφείς σας έχουν επηρεάσει και ποιοι σας έχουν κατακτήσει στην πορεία του αγνωστικού & δημιουργικού σας ταξιδιού;

    Αυτή είναι η κρίσιμη ερώτηση που μου απευθύνουν πολλοί… Θα έλεγα ότι, επειδή ξεκίνησα από την ποίηση και όχι από την πεζογραφία, δέχτηκα επιρροές από τους ποιητές της γενιάς του 1930, οι οποίοι κατά κάποιο τρόπο με σημάδεψαν. Και αυτό φαίνεται στη γραφή μου. Αντίθετα, δεν νομίζω ότι επηρεάστηκα από τους πεζογράφους της ίδιας γενιάς, όπως πολλοί έχουν σπεύσει να γράψουν. Επειδή κινούμαι στα ίδια νερά του αστικού μυθιστορήματος, είναι φυσικό να υπάρχουν ομοιότητες, αλλά αυτές μπορεί να προέρχονται και από το αντίστοιχο γαλλικό μυθιστόρημα, με το οποίο έχω ασχοληθεί πολύ κατά την παραμονή μου στη Γαλλία για τις μεταπτυχιακές σπουδές. Ο Καζαντζάκης ναι, αυτός ο συγγραφέας άφησε ίχνη στη σκέψη και στην γραφή, ακόμα και στον στοχασμό μου για τους ήρωες, αλλά η συνάφειά μου μαζί του έχει επιλεκτική σχέση, χωρίς την έντονη ντοπιολαλιά και χωρίς την υψιπετή υπερβολή. Ο Ξενόπουλος, σε μυθιστορήματα και θεατρικά έργα του οποίου γίνεται αναφορά στο βιβλίο, δεν με επηρέασε. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξε ένας εξαιρετικός συγγραφέας. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι εκείνος πρώτος αγκάλιασε την παράξενη για την εποχή ποίηση του Καβάφη και μάλιστα ότι τον επέβαλε κατά κάποιο τρόπο στην αθηναϊκή διανόηση, εν μέσω φοβερών βελών, ακόμα και σκωπτικών πυρών από ομοτέχνους του Αλεξανδρινού πρωτοπόρου. Φυσικά, στην διάρκεια της πολυετούς αναγνωστικής μου εμπειρίας, θα υπάρχουν ίσως και καταβολές της γραφής μου που δεν είναι εντελώς συνειδητές. Πάντως, το γαλλικό αστικό μυθιστόρημα και ιδίως το ρεύμα του «νουβό ρομάν», έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην μυθοπλαστική και γλωσσική ενηλικίωσή μου.

     Ποια είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ο κεντρικός ήρωας μιας ιστορίας ώστε να κυριαρχήσει στην υπόθεση και κατ’ επέκταση στους αναγνώστες;

    Ξέρετε ότι η απάντηση στην ερώτηση αυτή δεν είναι εύκολη. Οι ήρωες των βιβλίων μου επιλέγουν οι ίδιοι τον τρόπο με τον οποίον θα κινηθούν και θα δράσουν. Η κυρία Ερασμία ξεκίνησε με άλλη πρόθεση χαρακτήρα κατά την πρώτη γραφή, αλλά εκείνη δεν με άφησε να προχωρήσω! Το αποτέλεσμα ήταν αποκαρδιωτικό και επίπεδο. Απαίτησε λοιπόν να αντιμετωπίσω τη ζωή της με πιο δυναμικό τρόπο.

Συνηθίζω να λέω ότι δεν με ενδιαφέρει μια ιστορία με ήρωες που θυμίζουν τα ακύμαντα νερά μιας λίμνης. Ούτε και τους ήρωες τους ενδιαφέρει η απόλυτη νηνεμία! Αυτό που επιδιώκω είναι σε πρώτο επίπεδο η γλώσσα, η οποία θα οδηγήσει σε μια επαρκή σκηνοθεσία, ώστε να αποδοθεί δραματουργικά η ατμόσφαιρα μιας ιστορίας. Και να μπορεί αυτή η ιστορία να στέκεται. Συχνά μου συμβαίνει να μην βλέπω ευρηματική σκηνοθεσία σε βιβλία νέων κυρίως δημιουργών. Αλλά η σκηνοθεσία είναι η ραχοκοκαλιά ενός μυθιστορήματος.

     Το τέλος της ιστορίας είναι συζητήσιμο αφού υπάρχει η δυνατότητα να εκφραστούν πολλαπλές πιθανές απόψεις επί του θέματος, στηριζόμενοι στη θεωρία του πλουραλισμού. Όμως ο δικός σας αρχικός στόχος μέσα από την αφηγηματική σας δύναμη ποιος ήταν;

    Το τέλος της ιστορίας είναι αυτό που είναι και υπόκειται –θα μου επιτρέψετε– όχι στην θεωρία του πλουραλισμού, αλλά στην δραματουργική και ηθική σήμανση που ήθελα να δώσω στην λήξη της πλοκής. Τίποτα στα βιβλία μου δεν είναι τυχαίο. Τα πάντα απαιτούν πολύ σχεδιασμό, ακούραστη εργασία και συνέπεια, που μου υπαγορεύει ο σκοπός μιας ιστορίας. Εάν υπήρχε άλλο τέλος, θα μιλούσαμε για άλλο βιβλίο! Ένα από τα στοιχεία που ήθελα να έχει η ολοκλήρωση της ιστορίας, ήταν η ταπεινότητα και όχι η έπαρση απέναντι στον πλούτο και στην ευκολία μιας ζωής.

    

    Το πλύσιμο των χεριών, αυτή η απλή κίνηση των άνω άκρων που κάνουν καθημερινά οι άνθρωποι, όταν περνάει το μέτρο της λογικής χαρακτηρίζεται ως ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό στοιχείο της κυρίας ΕΡΑΣΜΙΑΣ πόσο καθόρισε τη σκέψη της, τη συμπεριφορά της και ολόκληρη τη ζωή της; Θεωρείτε ότι η κυρία Ερασμία ήταν μια ευτυχισμένη γυναίκα;

    Μα αυτό φαίνεται από όλη την συμπεριφορά της. Ήταν ένα στοιχείο ιδιαίτερο, που επηρέασε τα πάντα στη ζωή της, ακόμα και τον γάμο της. Αν ήταν ευτυχισμένη, αυτό δεν θα το πω, γιατί πρέπει οι αναγνώστες να το ανακαλύψουν μόνοι τους.

     Η Ερασμία είναι η κόρη του Καλούδη μεγαλωμένη με αυστηρούς κανόνες που ακολουθούν τα ήθη και έθιμα της εποχής, αλλά και η γυναίκα του Πετράκη, η ΚΥΡΙΑ ΕΡΑΣΜΙΑ. Ποιο ήταν το κλίμα της εποχής εκείνης, οι πολιτικές συνθήκες, η θέση της γυναίκας στην κοινωνία και πόσο υπέρμαχος ήταν η Ερασμία των αλλαγών που έρχονταν, όπως ήταν η ψήφος, το τσιγάρο κτλ ;

    

    Είμαστε στον μεσοπόλεμο. Τα ήθη είναι αυστηρά, ιδιαίτερα στην επαρχία. Υπάρχουν οι βενιζελικοί και οι βασιλικοί, προπάντων στην Κρήτη, γενέτειρα του Βενιζέλου. Η θέση της γυναίκας περιγράφεται διεξοδικά στο βιβλίο. Υπήρχαν όροι, όρια, αναστολές, αυστηρότητα και φυσικά καμία ισότητα με το άλλο φύλο. Η Ερασμία θέτει σκοπό στη ζωή της να ανατρέψει αυτή τη συνθήκη. Η ίδια, από ιδιοσυγκρασία, δεν δέχεται την υποτίμηση της γυναίκας και αυτό είναι η αιτία πολλαπλών συγκρούσεων με τον πατέρα της. Εννοείται ότι ήταν υπέρμαχος της ψήφου των γυναικών, αρχικά στις δημοτικές εκλογές. Η ίδια δεν κάπνιζε, αλλά δεν την ενοχλούσε το τσιγάρο στις γυναίκες, αρκεί να κάπνιζαν σε ανοιχτό χώρο και μακριά από το πρόσωπό της….

    Μόνο ο παράς κύριε Παπαδάκη κλείνει τα στόματα; Και τότε και τώρα;

    Αυτό πίστευε η ίδια, γιατί ζούσε σε στενό επαρχιακό περιβάλλον με αδιάκριτα στόματα και ακριτομυθίες… Ήθελε πάση θυσία να προστατεύσει τον εαυτό της, αλλά και την εικόνα του συζύγου της – η οποία πάντως είχε αμαυρωθεί ανεπανόρθωτα από την απιστία του! Ήταν πλούσια, είχε χρήματα και έκανε αυτό που κάνουν πολλοί σε αυτά τα περιβάλλοντα τόσο στην πρωτεύουσα όσο και στην επαρχία. Βλέπουμε ότι ισχύει πάντοτε αυτή η φράση…

     Το αξιοθαύμαστο είναι ότι ο αναγνώστης θα γελάσει με την ψυχή του κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της υπόθεσης σε σημεία άκρως περιγραφικά. Ναι θα γελάσει! Η σκηνή με τους συμπέθερους, η σκηνή των μελλόνυμφων την πρώτη νύχτα του γάμου τους και η σκηνή με το μαχαίρι στο γαμήλιο γλέντι, θα του χαρίσουν αλησμόνητες στιγμές άφθονου γέλιου. Μέσα από τις χιουμοριστικές στιγμές και μέσα από τις αναπόφευκτες συγκρούσεις ο αναγνώστης χαλαρώνει; Γίνεται μια παρέα με τους ήρωες του έργου, νιώθει τις ανθρώπινες σχέσεις καλύτερα ή μέσα από το γέλιο τελικά βγαίνουν στην επιφάνεια οι πραγματικές αλήθειες;

    Αυτές οι σκηνές μπήκαν σκόπιμα γιατί αφενός αποκαλύπτουν τον χαρακτήρα της ηρωίδας και αφετέρου ελαφρύνουν κάπως την ατμόσφαιρα. Βέβαια, δεν πρόκειται για κωμωδία. Το βιβλίο αυτό δεν είναι ευθυμογράφημα! Οι σκηνές του γέλιου εντάσσονται στην εναλλαγή της σκηνοθετικής προσομοίωσης μιας πραγματικής ζωής και συνεισφέρουν στην σφαιρικότητα ενός έργου. Η ζωή μας, όσο δραματική κι αν είναι κάποιες φορές, έχει στιγμές εύθυμης ανάσας, που μας κάνουν να αντέχουμε στα δύσκολα. Το ίδιο πρέπει να συμβαίνει και στην τέχνη.

Σας ευχαριστώ για τη συζήτηση μας.

ΒΙΒΛΙΟ: Η ΚΥΡΙΑ ΕΡΑΣΜΙΑ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΕΣΤΙΑ, ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ της ΕΣΤΙΑΣ

ΚΡΙΤΙΚΟΣ/ BETA READER: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΠΑΡΙΣΣΗ

Η ΑΠΟΨΗ ΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

    O Γιώργος  Παπαδάκης εμφανίστηκε στα γράμματα το 1994 με το μυθιστόρημα: “Ιστορία μιας ανοχύρωτης νιότης”, ενώ το 1999 παρουσίασε την ποιητική συλλογή : “Ο Ιούλιος δεν έχει τύψεις”. Χρειάστηκαν σχεδόν είκοσι χρόνια δημιουργικής αποχής από την εκδοτική παραγωγή – με εξαίρεση δυο μελέτες – για να γεμίσει την συγγραφική του φαρέτρα με πολύτιμα καθώς φαίνεται έργα. Επιστρέφει το 2018 με το συγκλονιστικό μυθιστόρημα “Ο Ταχυδρόμος”, το οποίο απέσπασε το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος και ακολουθεί το 2021 το βιβλίο με τίτλο: “Άτακτο αίμα”

    Ο Γιώργος Ν. Παπαδάκης γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1959. Σπούδασε Θεολογία στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και Φιλοσοφία, Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου, απ’ όπου έλαβε τον τίτλο του Διδάκτορα Φιλοσοφίας το 1987. Έχει ειδικευθεί στη μεσαιωνική τέχνη και στην τέχνη της πρώιμης Αναγέννησης. Υπηρετεί στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση από το 1989 και σήμερα είναι Διευθυντής σχολείου στην Αθήνα.

    Σχεδιασμός εξωφύλλου: Ρεβέκκα Βιταλ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

    Η γυναίκα αυτή υπήρξε κάποτε. Έζησε τη ζωή της στην άκρη της θάλασσας, μια πλούσια ζωή, χωρίς στερήσεις. Παράξενη γυναίκα, που δεν δόθηκε ούτε στον έρωτα ούτε έδωσε ποτέ το χέρι στην κοινωνική της συναναστροφή. Η σχέση της με το νερό διαμορφώθηκε από τον ακαθόριστο φόβο των μικροβίων. Υπήρχαν όμως άλλες, πιο ανομολόγητες αιτίες, που την τυραννούσαν από την μικρή της ηλικία.

    Η γραφή διέσωσε αρκετά στοιχεία της πραγματικής γυναίκας και ο χαρακτήρας της ολοκληρώθηκε με τη δραστική επέμβαση της μυθοπλασίας. Αντισυμβατική αλλά και αντιφατική, τολμηρή αλλά και φοβική, γενναιόδωρη και φειδωλή, ανοιχτή στην πρόοδο του αιώνα της, υπερασπίστρια των δικαιωμάτων της γυναίκας με τον τρόπο της, σε μια εποχή που αυτό δεν ήταν καθόλου αυτονόητο. Η μόρφωσή της την οδήγησε να συνομιλεί με ηρωίδες της παγκόσμιας λογοτεχνίας, να γειτονεύει με την Βίβλο και με την ελληνική μυθολογία.

Για το Love Book Diary

Βιβλιοπωλείο:2103213907 E-shop 2103214209