ΤΖΟΥΛΙΑ ΓΚΑΝΑΣΟΥ

 Τζούλια Γκανάσου συζητά με την Παρασκευή Παρίσση για το βιβλίο δευτέρα παρουσία.

ΤΖΟΥΛΙΑ ΓΚΑΝΑΣΟΥ

    Καλώς ήρθατε στο Love Book Diary κυρία Τζούλια Γκανάσου.

    Σήμερα θα μιλήσουμε για το βιβλίο δευτέρα παρουσία! 

    Τον Ιανουάριο του 2025 έγινε η  Β' έκδοση από τις εκδόσεις Καστανιώτη και το βιβλίο η δευτέρα παρουσία ήταν υποψήφιο στη Βραχεία Λίστα για το Βραβείο Πεζογραφίας 2025 του Περιοδικού Λόγου και Τέχνης "Χάρτης".

    Η δευτέρα παρουσία είναι ένα αντιπολεμικό βιβλίο που πάλλεται στους καρδιακούς ρυθμούς των αμάχων πληθυσμών που ψάχνουν αγωνιώδες μια λύτρωση από την φρίκη του πολέμου. Είναι το βιβλίο που θα προβληματίσει τους αναγνώστες; Η δευτέρα παρουσία θα τους αφυπνίσει ώστε να αναζητήσουν μια δεύτερη ευκαιρία, μια δευτέρα παρουσία στη ζωή τους;

    Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι η έξαρση της βίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Η περίπτωση των βομβαρδισμών άμαχων πληθυσμών σε κατοικημένες περιοχές με συγκλονίζει. Ωστόσο, επιλέγω να παραμένω αισιόδοξη. Πιστεύω πως ο ανθρωπισμός θα υπερισχύει πάντα από ένστικτο διαφυλάσσοντας και καλλιεργώντας τις αξίες της αλληλεγγύης, της αλληλοβοήθειας, της δικαιοσύνης, της ειρήνης. Αυτό συμβαίνει στη «Δευτέρα παρουσία». Μέσα στον ζόφο του πολέμου, οι κεντρικές ηρωίδες γίνονται μια «γροθιά» προσπαθώντας να επιβιώσουν, καλλιεργείται μια ξεχωριστή φιλία ανάμεσα στην εγγονή και σε μια νεαρή παρένθετη μητέρα, ανθίζει ένας έρωτας ανάμεσα στην Άννα και σε έναν έφηβο που φοράει αποκριάτικη μάσκα πάπιας και αγωνίζεται μόνος του μέσα στα χαλάσματα. Σε όλο το βιβλίο, ο αναγνώστης βρίσκεται αντιμέτωπος με σημαντικά κοινωνικά και υπαρξιακά ζητήματα, έρχεται σε επαφή με το σκοτάδι που αμβλύνεται συχνά από το φως, καθώς και με μια αισιόδοξη ματιά που πηγάζει από την αγάπη για τον άνθρωπο και ανατροφοδοτεί την αγωνιστικότητα και την πίστη στις δεύτερες ευκαιρίες στη ζωή.

Μία πόλη βομβαρδίζεται ….Σείστηκε η γη, τραντάχθηκαν οι τοίχοι, οι σκέψεις, τα πετρώματα. Ένα κορίτσι κρύφτηκε κάτω απ΄ το τραπέζι. Μια ηλικιωμένη καθόταν στο σαλόνι. Τραγουδούσε δυνατά ένα σκοπό. Συναγωνιζόταν τις ρουκέτες. Πρέπει να φύγουμε! Φώναξε η έφηβη και σύρθηκε κρατώντας το κεφάλι. Η γιαγιά αρνείται. Τότε η εγγονή παίρνει τη γιαγιά στη πλάτη και βγαίνουν από το σπίτι.

    Η εισαγωγή της ιστορίας της δευτέρας παρουσίας ξεκινάει με αυτή την συγκλονιστική παράγραφο. Έντονες εικόνες, έντονα συναισθήματα με δυο ηρωίδες γυναίκες, ένα κορίτσι και μια ηλικιωμένη. Περιγράψτε μας αυτές τις γυναίκες; Την σχέση τους και τον ρόλο τους στην ιστορία.

    Η Άννα, η δεκαεφτάχρονη εγγονή, είναι η φωνή και η ματιά της αφήγησης. Είναι το πρόσωπο μέσα από το οποίο εξελίσσεται και πραγματώνεται η πλοκή. Η έφηβη αντιπροσωπεύει τον κινητήριο μοχλό της ιστορίας, την ορμή, την άγνοια και την παρόρμηση της νεότητας. Η Άννα, από ανέμελη νεαρή, μεταμορφώνεται σε ένα πλάσμα εκδιωγμένο, κυνηγημένο, αλλοιωμένο και όμως, υπερασπίζεται πάντα την αισιόδοξη οπτική της ζωής. Η Όλγα, η εβδομηνταπεντάχρονη γιαγιά, είναι ο φορέας της γνώσης, της εμπειρίας, της σοφίας. Είναι μια γυναίκα που σφύζει από ζωή. Είναι ο άοκνος εκφραστής ανθρωπιστικών,επαναστατικών, φεμινιστικών, αντιρατσιστικών μηνυμάτων και ο κύριος μοχλός ενδυνάμωσης του αγώνα για έναν καλύτερο κόσμο. Η Όλγα πάνω στην Άννα, η Άννα κάτω από την Όλγα, οι δυο γυναίκες σαν ένα σώμα θα αγωνιστούν να επιβιώσουν και να φτάσουν στα σύνορα, στην πολυπόθητη ειρήνη, διεκδικώντας μια «δευτέρα παρουσία» στην ύπαρξη.

    Οι υποσχέσεις για καταφύγια, για τροφή, για νερό και για φάρμακα, στην ουσία δεν υπήρχαν, τίποτα από τα λεγόμενα των σύγχρονων κυβερνήσεων δεν υλοποιήθηκε, με αποτέλεσμα στον αγώνα επιβίωσης να δημιουργείται το ΔΙΤΤΟ ΣΩΜΑ του πολέμου που γίνεται ένα με την πανίδα του. Διττό σώμα, δύο λέξεις με τρομερή, ανατριχιαστική σημασία. Ποιο είναι το διττό σώμα του πολέμου κυρία Γκανάσου;

    Η εγγονή που συμβολίζει την αλλαγή, χρειάζεται, τιμά, διασώζει και συνεργάζεται με τη γιαγιά η οποία συμβολίζει την κληρονομιά του παρελθόντος. Σε όλο το βιβλίο, οι δύο γυναίκες συνυπάρχουν και αλληλεπιδρούν σαν ένα νέο ζωντανό σώμα. Αυτό το διττό σώμα αντικατοπτρίζει τη σημασία της ενεργούς σύμπραξης και διάδρασης του παλαιού με το νέο, του ατομικού με το συλλογικό με όραμα έναν καλύτερο κόσμο. Έχει βαθιά ανθρωπιστικό, επαναστατικό και αντιρατσιστικό χαρακτήρα. Το διττό σώμα της εγγονής με τη γιαγιά στην πλάτη, το διττό σώμα των παρένθετων μανάδων (στο δεύτερο μέρος του βιβλίου) οι οποίες κυοφορούν «κατά παραγγελία», το διττό σώμα των γυναικών που κουβαλάνε ή θηλάζουν βρέφη σαν να είναι ενσωματωμένα επάνω τους, το διττό σώμα των εραστών όταν σμίγουν, το διττό σώμα της νεκρής που γίνεται «φορείο» για την ετοιμόγεννη (στο τρίτο μέρος του βιβλίου), της ζωής και του θανάτου που συνυπάρχουν διαρκώς, της «πατρίδας» που αφήνουμε πίσω και της «πατρίδας» που ελπίζουμε ότι θα χτίσουμε, το διττό σώμα που δεν αποδέχεται την ήττα, ελπίζει και παλεύει για μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή, για μια «Δευτέρα παρουσία» είναι το πιο δυνατό σύμβολο του έργου.

    Οι δυο ηρωίδες της ιστορίας της δευτέρας παρουσίας ανακουφίζουν τα κορμιά τους διαβάζοντας σελίδες από το βιβλίο του Rushdie με τίτλο Οι σατανικοί στίχοι. Είναι οι λίγες στιγμές που τους εγκαταλείπει ο φόβος, η δίψα, η πείνα ξεχνώντας το περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται. Πείτε μας γι αυτό το στοιχείο όπου υπάρχει στην αφήγηση, γιατί θα αναρωτηθούν οι αναγνώστες για τη σημασία του.

    Η ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων αποτελεί μείζον καταφύγιο για μένα. Ως εκ τούτου, όταν όλα «στερεύουν», οι ηρωίδες μου ανατρέχουν σε ένα από τα πιο εμβληματικά και παρεξηγημένα μυθιστορήματα του εικοστού αιώνα ως πεδίο από όπου αντλούν δύναμη μιας και οι «Σατανικοί Στίχοι» είναι ένα έπος για την ανθρώπινη ύπαρξη. Ναι, η λογοτεχνία μπορεί να «θρέψει» όταν δεν υπάρχει τροφή, να «ξεδιψάσει» όταν δεν υπάρχει νερό ή τουλάχιστον να λειτουργήσει βοηθητικά και υποστηρικτικά στη διαχείριση της απώλειας, των ελλείψεων, της απελπισίας.

Πώς να είσαι άγιος χωρίς Θεό; Άννα; Πεινάω...

     Πώς να είσαι άγιος χωρίς θεό, Άννα; Πεινάω… Σε έναν πόλεμο για να παραμείνεις ζωντανός οφείλεις να έχεις πίστη στον Θεό που σε προστατεύει, έχεις ανάγκη να πιστεύεις κάπου ή ν΄ αγωνίζεσαι να επιβιώσεις χωρίς αυτόν, ακόμη και αν ο θάνατος σου είναι η λύτρωσή σου ή κάποιου άλλου; Σε αγριεύει ο πόλεμος κυρία Γκανάσου; Πως αντιδρά ένας άνθρωπος κάτω από αυτές τις συνθήκες;

    Όπως ανέφερα και πιο πάνω, με αναστατώνουν βαθιά και με εξοργίζουν οι βομβαρδισμοί κατοικημένων πόλεων σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Με ταράζουν και με θλίβουν βαθιά οι πολεμικές συρράξεις. Οι άνθρωποι αγριεύουν κάτω από αυτές τις συνθήκες, χάνουν την έλλογη διάσταση, γίνονται κτήνη ή σκουπίδια στον βωμό των συμφερόντων και των πολιτικών. Παρακολουθώντας τον πόλεμο στην Ουκρανία και στη Λωρίδα της Γάζας, οι εικόνες με συγκλόνισαν. Αυτό αποτέλεσε το έναυσμα για το πρώτο μέρος του βιβλίου όπου η εγγονή με τη γιαγιά στην πλάτη προσπαθούν να βρουν καταφύγιο στην βομβαρδιζόμενη πόλη όπου κατοικούν. Την ίδια περίοδο, έπεσαν στην αντίληψή μου βίντεο από το καταφύγιο μιας εταιρείας με παρένθετες μητέρες στο Κίεβο όπου συνεχίζεται η παραγωγή μωρών κατά παραγγελία καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου. Αυτό μου έγινε εμμονή. Έψαξα όλες τις πληροφορίες που υπήρχαν στο διαδίκτυο και έγραψα το δεύτερο μέρος του βιβλίου όπου η εγγονή με τη γιαγιά βρίσκονται «αιχμάλωτες» σε ένα υπόγειο με παρένθετες μανάδες.

    Η παραγωγή παρένθετων μωρών και η μεταφορά τους στα σύνορα ώστε να τα παραλάβουν οι πελάτες συνεχιζόταν καθ ΄ όλη τη διάρκεια του πολέμου. Είναι συγκλονιστικό το γεγονός αυτό και αρκετοί αναγνώστες δεν το γνωρίζουν. Ενημερώστε μας σας παρακαλώ για αυτή τη γραμμή παραγωγής;

    Η παρένθετη μητρότητα είναι νόμιμη στην Ουκρανία από το 2007. Κάνοντας εκτενή έρευνα, ανακάλυψα μια εταιρεία η οποία εξακολουθεί να δραστηριοποιείται στον τομέα της παραγωγής βρεφών «κατά παραγγελία» στο Κίεβο καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου και να αποκομίζει τεράστια κέρδη. Η εν λόγω εταιρεία δημιουργεί «τέλεια όντα» και τα παραδίδει στους πελάτες στα σύνορα. Επιπλέον, κάνει πειραματικές θεραπείες και διαθέτει «τράπεζα ωαρίων». Με βάση αυτές τις πληροφορίες, φαντάστηκα ένα υπόγειο καταφύγιο όπου γυναίκες κυοφορούν, θηλάζουν, δίνουν κομμάτια από το σώμα τους, συμμετέχουν σε πειράματα με νέα φάρμακα και νέες θεραπείες γονιμότητας, εξαναγκάζονται να «εργαστούν» για την εταιρεία προκειμένου να επιβιώσουν. Πάνω σε αυτό, στήθηκε το δεύτερο μέρος του βιβλίου μιας και η Άννα με την Όλγα γίνονται μέρος αυτής της άτυπης αιχμαλωσίας και της εκμετάλλευσης του ανθρώπινου σώματος από τις πολυεθνικές εταιρείες.

     Η δευτέρα παρουσία είναι ένα βιβλίο γεμάτο συμβολισμούς, οι οποίοι είναι πολύ ελκυστικοί. Πόσο σημαντικοί είναι οι συμβολισμοί σε ένα λογοτεχνικό έργο και τι θέλουν να αναδείξουν; Οι συμβολισμοί απελευθερώνουν τη γραφή κυρία Γκανάσου;

    Ασφαλώς! Οι συμβολισμοί δίνουν νέες διαστάσεις στα νοήματα, στις εικόνες και στα γεγονότα της μυθοπλασίας συμπεριλαμβάνοντας κάθε πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης. Και κυρίως, απελευθερώνουν τον αναγνώστη ώστε να προσεγγίζει κάθε σύμβολο όπως επιθυμεί…

     Ααα! Ααα! Κουράστηκααα! Πότε θα φθάσουμε στο σπίτιιι; Έβγαλε ένα αλύχτισμα άνευ προηγουμένου η Όλγα ( η γιαγιά). Είναι ένα σημείο όπου μπορεί να γελάσει ο αναγνώστης με αυτή την απρόσμενη αντίδραση της γιαγιάς. Περιγράψτε μου τον χαρακτήρα της γιαγιάς και πόσο σημαντικό – καθοριστικό ρόλο έχει στη ροή της ιστορίας;

    Η γιαγιά δεν τα παρατάει ποτέ. Η γιαγιά επιθυμεί να σώσει όλο τον κόσμο. Η γιαγιά γίνεται ο φορέας της διαμαρτυρίας όταν οι άλλες γυναίκες σωπαίνουν. Η γιαγιά εμψυχώνει και παρακινεί σε αντίδραση, σε αντίσταση, σε απόδραση όταν οι άλλες γυναίκες βιώνουν τη ματαίωση. Η γιαγιά συνδέει το παρελθόν με το παρόν. Υπενθυμίζει ότι για όλα υπάρχει ένα τέλος. Γίνεται κοιτίδα αγκαλιάς για τις φυλακισμένες γυναίκες, εστία σθένους και ανθρωπιάς. Η γιαγιά είναι το σύμβολο της αγωνιζόμενης γυναίκας μέχρι την ύστατη ώρα.

     Ο έρωτας στα χρόνια του πολέμου είναι δυνατότερος; Η ανάγκη του ανθρώπου να παραμείνει ζωντανός στην ψυχή και στο σώμα είναι μεγαλύτερος σε αυτές τις απάνθρωπες συνθήκες;

    Όλα τα έμβια πλάσματα στρέφονται προς το φως. Οι γυναίκες στη «Δευτέρα παρουσία» γίνονται μάρτυρες των σημείων και των τεράτων του πολέμου, της εκμετάλλευσης των εταιρειών εμπορίας προϊόντων του ανθρώπινου σώματος, αλλά μέσα σε αυτό το ζοφερό τοπίο, η Άννα βιώνει τον έρωτα με τον Άρη, τον έφηβο με την αποκριάτικη μάσκα πάπιας και έτσι, αναζωπυρώνεται η ελπίδα για μια νέα πατρίδα, για ένα καλύτερο μέλλον.

    «Θα σου φτιάξω έναν κόσμο που δεν θα σε διώχνει» λέει το αγόρι στο κορίτσι. «Θα σου φτιάξω έναν κόσμο που δεν θα σε πληγώνει» απαντάει το κορίτσι στο αγόρι και δίνουν το πρώτο φιλί και γίνονται ένα με τους λαβωμένους, τους καταπονημένους, τους αδύναμους κι όμως, τόσο δυνατούς, τους ματαιωμένους κι όμως, τόσο θαρραλέους, με όλους τους απροστάτευτους επιζώντες ενήλικες.

     Αυτό που η κάμπια αποκαλεί τέλος, η πεταλούδα το αποκαλεί αρχή (ΛΑΟ ΤΣΕ ). Σε ποιους αναγνώστες απευθύνεται το βιβλίο δευτέρα παρουσία;

     Κλείνοντας το βιβλίο ο αναγνώστης τι θα συγκρατήσει από τη δευτέρα παρουσία;

    Για μένα, το πιο σημαντικό μήνυμα του βιβλίου είναι η αγωνιστικότητα όσο αφορά στην επιβίωση, αλλά και στη διαφύλαξη των θεμελιωδών αξιών του ανθρωπισμού, της ειρήνης, της δικαιοσύνης, της ισονομίας, της ισοπολιτείας. Με βάση αυτό, έγραψα τη «Δευτέρα παρουσία». Οι άνθρωποι πρέπει να συνεχίζουν να αγωνίζονται ακόμη και όταν όλα μοιάζουν να έχουν καταστραφεί, να εξακολουθούν να πιστεύουν ότι ακόμη και στις πιο ζοφερές καταστάσεις, ελλοχεύει κάτι αισιόδοξο, πως το καλό μπορεί και πρέπει να διασωθεί. Αυτό συμβαίνει συνέχεια στο βιβλίο. Η ελπίδα έρχεται στα πιο απίθανα σημεία. Οι άνθρωποι πρέπει να υπερασπίζονται πάση θυσία την αλληλεγγύη και την αλληλοβοήθεια για όλα τα έμβια όντα, πρέπει να οραματίζονται πάντα μια «δευτέρα παρουσία» στη ζωή.

ΒΙΒΛΙΟ: ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΤΖΟΥΛΙΑ ΓΚΑΝΑΣΟΥ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΟΣ/BETA READER : ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΠΑΡΙΣΣΗ

Η ΑΠΟΨΗ ΜΟΥ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

    Η Τζούλια Γκανάσου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1978. Σπούδασε Πληροφορική στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης και στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και Ευρωπαϊκό Πολιτισμό στο Ε.Α.Π.. Βιοπορίζεται από την Πληροφορική.

    Έχει εκδώσει έξι έργα πεζογραφίας. Το τρίτο βιβλίο της, Ως το τέλος, ήταν υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας 2014 και το Βραβείο Νέου Λογοτέχνη 2013 του περιοδικού Κλεψύδρα. Η νουβέλα, Γονυπετείς (Γ’ έκδοση), απέσπασε το βραβείο Μεσόγειος 2018 από το Πανεπιστήμιο του Έξιτερ και το Βραβείο Διηγήματος στα βραβεία βιβλίου Public 2018. Το βιβλίο, Γόνιμες Μέρες (Β’ έκδοση), ήταν υποψήφιο για το βραβείο Ιστορίες Εγκλεισμού 2021 του περιοδικού World Literature Today και το Βραβείο Μυθιστορήματος στα βραβεία βιβλίου Public 2022. Το μυθιστόρημα «Δευτέρα παρουσία» που κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 2024 από τις Εκδόσεις Καστανιώτη (Β’ έκδοση) ήταν στη Βραχεία Λίστα για το Βραβείο Πεζογραφίας 2025 του Περιοδικού Λόγου και Τέχνης «Χάρτης».

    Διηγήματα και κείμενά της δημοσιεύονται σε εφημερίδες και ιστότοπους πολιτισμού και έχουν συμπεριληφθεί σε εκδόσεις και λογοτεχνικά φεστιβάλ στην Ελλάδα, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία (Διεθνές Λογοτεχνικό Φεστιβάλ Dasein, Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών Αθήνας, Φεστιβάλ Νέων Καλλιτεχνών Γλασκώβης, Φεστιβάλ Βιβλίου Νίκαιας Γαλλία, Fringe Festival Εδιμβούργο κ.α).

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

    Μια πόλη βομβαρδίζεται. Η δεκαεφτάχρονη Άννα και η Όλγα, η γιαγιά της, βρίσκονται στο άδειο σαλόνι του σπιτιού τους. Το κορίτσι προτείνει να φύγουν, να βρουν καταφύγιο. Η γιαγιά αρνείται. Η Άννα διαπιστώνει ότι τα πόδια της Όλγας έχουν παραλύσει. Τότε η εγγονή παίρνει τη γιαγιά στην πλάτη και βγαίνουν από το σπίτι.

    Οι δύο γυναίκες σαν ένα σώμα θα έρθουν αντιμέτωπες με την αποσύνθεση ενός κόσμου, με σκιές και αγρίμια με αποκριάτικες μάσκες, με παρένθετες μητέρες και καταφύγια-φυλακές, με παιδομάζωμα, αλλά και με κάθε λογής όμορφα πλάσματα, προσπαθώντας να επιζήσουν.

    Θα φτάσουν, άραγε, στα σύνορα; Και τι θα θυσιάσουν;

    Μια ιστορία επιβίωσης σε μια βομβαρδιζόμενη χώρα. Μια περιπέτεια ενηλικίωσης στις φλόγες του πολέμου. Ένας αγώνας διεκδίκησης των πλέον δεδομένων, του νερού, της τροφής, της στέγης, της ασφάλειας, της αγάπης, και κάποιων όχι και τόσο αυτονόητων, της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης, της ειρήνης, της ίδιας της ζωής.

Το βιβλίο είναι εμπνευσμένο από αληθινά γεγονότα που συνέβησαν κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία και κατά τη διάρκεια βομβαρδισμών κατοικημένων πόλεων, όπως στη Λωρίδα της Γάζας και σε άλλα σημεία του πλανήτη. Η ιστορία και τα πρόσωπα είναι προϊόντα μυθοπλασίας.