ΝΑΤΑΣΣΑ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ

 ΝΑΤΑΣΣΑ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ:ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΠΑΡΙΣΣΗ

    Έχω την χαρά να φιλοξενώ την συγγραφέα Νατάσσα Καραμανλή με αφορμή το βιβλίο της ''ΒΑΡΙΑΝΤΑ''  που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός και εύχομαι να είναι καλοτάξιδο και να αγαπηθεί από το αναγνωστικό κοινό.

   

 Η ‘’ ΒΑΡΙΑΝΤΑ’’ είναι ένα βιβλίο γροθιά για το αναγνωστικό στομάχι όσον αφορά το κοινωνικό του θέμα. Θα ήθελα να μας πείτε  πως εμπνευστήκατε να γράψετε το βιβλίο σας;

    Αρχικά, σας ευχαριστώ πολύ για τις θερμές ευχές σας και για τη φιλοξενία σας. Η ιδέα της Βαριάντας ξεκίνησε από την ακρόαση ενός podcast. κακοποίησης από τον σύντροφό της. Εκείνη τη στιγμή τα πάντα γύρω μου πάγωσαν. Το άκουσα ξανά και ξανά και κάθε φορά ήταν ακόμη πιο σκληρή από την προηγούμενη. Αποφάσισα πως αυτό θα ήταν ένα θέμα πρόκληση για το μυθιστόρημα που ήθελα να γράψω. Το ταξίδι μου με τη «Βαριάντα» είχε μόλις δρομολογηθεί.

 ‘’Βαριάντα’’ ονομάζεται μία ακολουθία στο σκάκι από την οποία καθορίζεται η μελλοντική εξέλιξη του παιχνιδιού. Έτσι είναι και στην ζωή; Χρειάζεται ένας υπολογισμός για να μπορέσεις να ανταπεξέλθεις στις δύσκολες καταστάσεις;

    

    Ο ανθρωπολόγος συγγραφέας Robert Desjarlais λέει το εξής: ““Όταν ξεκινάς ένα παιχνίδι σκάκι, είναι σαν να μπαίνεις στο άγνωστο, να προβλέπεις ασαφείς δυνατότητες, να συναντάς συνθέσεις γνωστές αλλά και απροσδόκητες”. Κατά τη διάρκεια της ζωής μας καλούμαστε να λάβουμε αποφάσεις, να κάνουμε επιλογές, να προβλέπουμε καταστάσεις και να αποφεύγουμε εμπόδια και σκοπέλους, βαδίζοντας ουσιαστικά στο άγνωστο. Αυτές οι εμπειρίες οδηγούν σε ένα επίπεδο γνώσης και με αυτήν προχωράμε στην παρτίδα της ζωής. Φυσικά, τα λάθη είναι αναπόφευκτα κι οι επιλογές μας δεν είναι πάντα οι κατάλληλες. Κερδίζουμε και χάνουμε μάχες, πιόνια, μαθαίνουμε από τα λάθη μας, συμβιβαζόμαστε με τις ήττες μας. Το σκάκι μας μαθαίνει πώς να αποδεχόμαστε τις ήττες μας, όπως η ζωή μας διδάσκει πώς να χάνουμε. Στο σκάκι μια ήττα καθιστά την παρτίδα χαμένη. Στη ζωή τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα… Ή μήπως όχι; Μια ιταλική παροιμία λέει: «μετά το παιχνίδι, ο βασιλιάς και το πιόνι μπαίνουν στο ίδιο κουτί». Έτσι είναι στο σκάκι, όπως και στη ζωή. Όλοι ξέρουμε τον τελικό προορισμό μας. Κανείς δεν γνωρίζει το ταξίδι, αλλά ούτε και όλες τις κινήσεις. Το παιχνίδι, παρόλα ταύτα, συνεχίζεται ως το τέλος.

Τρεις γυναίκες βιώνουν σωματική βία και βρίσκουν καταφύγιο σε μία δομή φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών. Οι τρείς ηρωίδες σας. Τι είναι αυτό που ανακαλύψατε στην έρευνα σας για τις κακοποιημένες γυναίκες; Φοβούνται να μιλήσουν, ντρέπονται ή η κατάσταση που βιώνουν τις απορροφά σε τέτοιον βαθμό που χάνουν την φωνή τους, την λογική τους και την αυτοεκτίμηση τους;

    Ο φόβος, η ντροπή, οι προκαταλήψεις, οι παραδοσιακές κοινωνικές αντιλήψεις για την οικογένεια και το ρόλο των φύλων, καθώς και η ελλιπής ενημέρωση για τα δικαιώματα της γυναίκας, είναι παράγοντες που κρατούν τα στόματα των γυναικών κλειστά. Η απροθυμία των γυναικών να καταγγείλουν την κακοποίησή τους στις Αρχές οφείλεται σε διάφορους λόγους. Τα θύματα φοβούνται την πιθανότητα εκδίκησης εναντίον τους, ή εναντίον των παιδιών τους. Επίσης, υπάρχει ο φόβος του κοινωνικού διασυρμού της οικογένειας, ιδιαίτερα στις μικρές κοινωνίες και στις περιπτώσεις όπου οι θύτες είναι δημόσια πρόσωπα.

 Θεωρείται ότι οι γυναίκες παραπλανούν την ορθή σκέψη τους και συνεχίζουν να βιώνουν ενδοοικογενειακή βία, γιατί ελπίζουν ότι η κατάσταση θα αλλάξει ή αγαπούν τελικά το έτερο ήμισυ πιο πολύ από τον εαυτό τους;

    Το θέμα είναι αρκετά πιο πολύπλοκο από όσο αρχικά φαίνεται. Σύμφωνα πάντα με την άποψη των ειδικών, οι γυναίκες που δέχονται βία φτάνουν σε ένα σημείο να θυματοποιούνται δικαιολογώντας τον θύτη τους. Η επαναλαμβανόμενη βία διαβρώνει όχι μόνο τις αντιστάσεις της γυναίκας, αλλά και την εικόνα που έχει για τον εαυτό της, την εκτίμηση, την αυτοπεποίθησή της. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να διατηρεί μια στρεβλωμένη εικόνα για την ίδια, που την καθιστά ανίκανη να αντιδράσει, καθώς θεωρεί πως αυτό που συμβαίνει, ίσως και να της αξίζει. Η γυναίκα που υφίσταται βία αναπτύσσει μια αδυναμία αντίδρασης, με αποτέλεσμα να νιώθει ότι δεν έχει άλλη επιλογή. Παγιδεύεται στη σχέση και ελπίζει ότι θα αλλάξει ο σύντροφός της. Υπάρχουν όμως και κοινωνικοί παράγοντες, όπως η οικονομική εξάρτηση από το σύζυγο, η αγωνία για το μέλλον της ίδιας και των παιδιών της, οι ενοχές, οι δυσκολίες στο να βρει δουλειά, όταν ειδικά η οικογένειά της δεν μπορεί να την στηρίξει.

 Στα παλιότερα χρόνια οι γυναίκες χαμήλωναν το κεφάλι σε οποιαδήποτε μορφή βίας γιατί έτσι τις είχαν μεγαλώσει από τις δικές τους οικογένειες. Σήμερα τα κορίτσια που θα γίνουν αυριανοί σύντροφοι, σύζυγοι πως πρέπει να τα μεγαλώσουμε θεωρείται; Πάνω από όλα να καλλιεργήσουμε την αυτοεκτίμηση τους για να μπορούν να μιλάνε και να μην δέχονται καμία κακοποίηση;

    

    Δεν φτάνει να καλλιεργήσουμε μόνο τα κορίτσια μας, αλλά και τα αγόρια μας. Και τα θεμέλια για την πραγμάτωση ισότιμων σχέσεων μεταξύ των δυο φύλων είναι ευθύνη της οικογένειας, εκεί ακριβώς όπου εντοπίζονται κι οι περισσότερες παθογένειες. Ακούμε συχνά μια μητέρα να συμβουλεύει τον γιο της να βοηθά τη γυναίκα του. «Βάλε κι εσύ ένα χεράκι, δουλεύει κι αυτή και κουράζεται», κλπ. Τι σημαίνει αυτό; Η λέξη βοήθεια είναι εντελώς λανθασμένη. Σε μια οικογένεια δεν υπάρχει βοήθεια, αλλά συμμετοχή. Ισοτιμία, όχι βοήθεια. Κι από την άλλη, έτυχε να ακούσω πατέρα να επιπλήττει τον γιο του, όταν τον είδε με τη σκούπα στο χέρι! Το να μάθει ένα αγόρι να μαζεύει το πιάτο του από το τραπέζι δεν τον καθιστά λιγότερο άνδρα, ούτε υποχείριο μιας γυναίκας. Θεωρώ πώς για να φτάσουμε να μιλάμε για αυτοεκτίμηση και σεβασμό θα πρέπει να ξεκινήσουμε από τα μικρά, από αυτά που «νομοτελειακά» μάθαμε πως διαφοροποιούν τον άνδρα από τη γυναίκα. Κι αυτό είναι ένα μάθημα που αφορά όλους μας και διδάσκεται στους κόλπους της οικογένειας.

Διακρίνουμε πολλές μορφές κακοποίησης. Σωματική, σεξουαλική, οικονομική αλλά και λεκτική; Πριν η κατάσταση που βιώνει μία γυναίκα γίνει μη αναστρέψιμη πρέπει να βάζει τα όρια της; Να μιλάει χωρίς φόβο πριν η φωνή της γίνει κραυγή;

    Αυτό είναι το ποθούμενο, το ζητούμενο, να καταφέρει η γυναίκα να ξεφύγει από τον κλοιό της βίας, προτού η κατάσταση γίνει μη αναστρέψιμη. Προτού της κοστίσει τη σωματική της ακεραιότητα, προτού αποβεί ακόμη και μοιραία. Το πρόβλημα είναι πως η γυναίκα θυματοποιείται μέσα σε μια κακοποιητική σχέση, αναλαμβάνοντας λανθασμένα την υπαιτιότητα για ότι της συμβαίνει. Αυτό προκαλεί μια συναισθηματική σύγχυση που αποπροσανατολίζει το άτομο που δέχεται την κακοποίηση κι η γυναίκα εγκλωβίζεται στη βία, υποτάσσεται ουσιαστικά στον κακοποιητή της. Αυτό είναι που φιμώνει τη γυναίκα και καθυστερεί πολύ συχνά την απόφαση να σπάσει τα δεσμά, να αφήσει δηλαδή την κραυγή της να ακουστεί και να αποχωρήσει μια και καλή από τον «βασανιστή» της.

 Σε μία συζήτηση που είχα με μία φίλη εγκληματολόγο, μου ανέφερε ότι τα μεγαλύτερα ποσοστά βίας που υπάρχουν στις οικογένειες, προέρχονται από άτομα με υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Συμφωνείται με αυτή την άποψη με βάση την έρευνα που κάνατε για το βιβλίο σας;

    Απόλυτα! Το κοινωνικό status ή η πνευματική καλλιέργεια, τα πτυχία και οι τίτλοι δεν αποτελούν εγγύηση πως ο σύντροφος που τα κατέχει δεν θα προβεί σε κάποιου είδους κακοποίηση. Δεν έχει ταμπέλες η καλούπια η βία, ούτε αναγνωρίζει κουλτούρα, θρησκεία, χρώμα. Μπορεί να προέλθει από παντού και να πυροδοτηθεί εντελώς αναπάντεχα.

    Η αντίληψη ότι μπορεί να προέρθει μόνο από άτομα με χαμηλό βιοτικό, μορφωτικό επίπεδο ή υπόβαθρο είναι εντελώς λανθασμένη, είναι πλάνη και μύθος. Απλά οι περιπτώσεις που αφορούν τα «υψηλά» κοινωνικά στρώματα σπάνια φανερώνονται, για ευνόητους λόγους κι έτσι μένουμε με μια εσφαλμένη εντύπωση πως εκείνοι που κακοποιούν ανήκουν σε άτομα κατώτερης κοινωνικής τάξης.

 Τα άτομα που ασκούν σωματική βία θεωρείται ότι έχουν δεχτεί και οι ίδιοι επιθετική και βίαιη συμπεριφορά στο παρελθόν; Μήπως πιστεύουν ότι η στάση τους είναι δικαιολογημένη και σχεδόν απίθανο να γνωστοποιηθεί, γιατί είναι το αρσενικό- δυνατό φύλο; Και πάνω από όλα μην ξεχνάμε ότι γυναίκες μεγαλώνουν τα αγόρια που θα απλώσουν αύριο το χέρι τους πάνω σε ένα κορίτσι.

    Oι στατιστικές δεν δείχνουν πάντα έναν κακοποιημένο κακοποιητή. Η βία γεννά πράγματι βία, αλλά δεν καταλήγουν όλα τα άτομα που υπέστησαν βία σε κάποια χρονική περίοδο της ζωής τους να γίνουν οι ίδιοι κακοποιητικοί Σίγουρα οι παλαιωμένες όσο και αναχρονιστικές αντιλήψεις της υπεροχής του «αρσενικού» υποδαυλίζουν το αίσθημα της κυριαρχίας, της απόλυτης εξουσίας έναντι της γυναίκας και λειτουργούν πολλές φορές σαν βοηθητικοί μοχλοί στη συνείδηση του κακοποιητή.

 Όσον αφορά το αστυνομικό κομμάτι του βιβλίου σας, θέλατε με κάποιον τρόπο να τιμωρηθούν οι άνθρωποι που έδωσαν σε μεγάλες δόσεις δηλητήριο, που προκάλεσαν πόνο και άφησαν συντρίμμια στο πέρασμά τους;

    Νομίζω πως όλοι μας επιθυμούμε την απόδοση δικαιοσύνης για τους θύτες. Να τιμωρηθούν όπως ορίζει ο νόμος, με τις δέουσες διαδικασίες και διατάξεις. Η αυτοδικία είναι πολέμιος της εξέλιξης και πέραν τούτου αποδεικνύεται αναπόφευκτα δυσλειτουργική για τον δράστη. Το αστυνομικό κομμάτι της ιστορίας είναι καθαρά μυθοπλαστικό, άλλωστε οι γυναίκες θύματα κακοποίησης πολύ σπάνια καταφεύγουν στην αυτοδικία.

Τελικά οι βασίλισσες θυσιάζονται ή θυσιάζουν στην Βαριάντα για να οδηγηθούν στο πολυπόθητο ρουά ματ;

    Θα μου επιτρέψετε να μην δώσω απάντηση σε αυτό το ερώτημα, καθώς θεωρώ πως είναι προτιμότερο να το ανακαλύψουν οι αναγνώστες.

Η ΑΠΟΨΗ ΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΝΑΤΑΣΣΑ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ, Θεσσαλονικιά, ολίγον θεατρική, ολίγον ποιήτρια, μα πάντα υποταγμένη στις λέξεις, ασχολείται με τη συγγραφή από τα παιδικά της χρόνια. Παρακολούθησε σεμινάρια δημοσίων σχέσεων και μάρκετινγκ στην Αμερική, καθώς και το πρόγραμμα σπουδών Element of Theatre and Dramatic Literature, στο Ohio State University. Αργότερα, απέκτησε Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στη Θεατρική Αγωγή από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο. Συνεργάστηκε με τα περιοδικά SOUL, Αλήθεια της Μακεδονίας και Upgrade. Έχει γράψει άλλα τέσσερα βιβλία κι έχει συμμετάσχει σε τέσσερα συλλογικά έργα, ενώ κείμενά της φιλοξενούνται στους λογοτεχνικούς ιστότοπους maga.gr, enfo.gr, biblionet.gr, logografis.gr, vivlionorizontes.com, culturebook.gr, σε λογοτεχνικά projects, στα spillword.com, letterpile.com και discover.hubpages.com στα αγγλικά, καθώς και στο προσωπικό της blog: soufrazeta.wordpress.com. Είναι πολύ περήφανη για τις βραβεύσεις της, συνολικά έντεκα στον αριθμό. Μεγάλες της αγάπες το θέατρο, η μουσική, η θάλασσα, τα ζώα, τα ταξίδια και, φυσικά η μεγαλύτερη, η κόρη της. Στον ελεύθερο χρόνο της διαβάζει μανιωδώς ή κάνει ραδιοφωνικές εκπομπές στο αυτοδιαχειριζόμενο ραδιόφωνο πολιτιστικής και πολιτικής παρέμβασης «Μεταδεύτερο». Είναι μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αντιρευματικού Αγώνα (ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α.) και του National Association of Care & Support Workers (NACAS).

ΒΑΡΙΑΝΤΑ | ΝΑΤΑΣΣΑ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ

    Στη ζωή μου αναγκάστηκα να καταπιώ μεγάλες δόσεις δηλητήριο από άτομα δικά μου, κοντινά, αγαπημένα. Παράταιρες αυτές οι λέξεις, αλήθεια. Δηλητήριο κι αγάπη δεν ταιριάζουν, δεν απαντώνται μαζί.

Τρεις γυναίκες εγκλωβισμένες στον κλοιό της βίας, βασίλισσες σε μια παρτίδα σκάκι που τις εξαναγκάζει σε απρόβλεπτες κινήσεις. Οι βασιλιάδες τους, έπειτα από μια σειρά αποτρόπαιων δολοφονιών, εντοπίζονται νεκροί. Πρόκειται για ματ της τελευταίας γραμμής ή για ματ των ανόητων; Ποιος κινεί αυτές τις βασίλισσες; Ποιος ενορχηστρώνει τούτη τη θανάσιμη βαριάντα;

Διέγραψα τη λέξη «φόβος» από το λεξιλόγιό μου. Οριστικά. Μαζί της φρόντισα να αποβάλω και κάποιες άλλες που είχαν θέσει τη ζωή μου σε μόνιμη καταστολή, όπως την ταπείνωση, την απόρριψη, την εξάρτηση.

Η αστυνομία παρατάσσει τους αξιωματικούς της, μα ο δολοφόνος φαντάζει ασύλληπτος. Τα θύματα μετατρέπονται σε θύτες ή μήπως συμβαίνει το αντίθετο; Οι βασίλισσες θυσιάζουν και θυσιάζονται. Ποια βαριάντα θα τις οδηγήσει στο πολυπόθητο ρουά ματ;