ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ ΣΥΖΗΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΠΑΡΙΣΣΗ
ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ:ΣΥΖΗΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΠΑΡΙΣΣΗ
Έχω τη μεγάλη χαρά με αφορμή το βιβλίο «Νυχτοπερπατήματα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός να συζητώ με τον αξιαγάπητο συγγραφέα και μεταφραστή κύριο Μακρόπουλο.
1) Τα Νυχτοπερπατήματα είναι ένα βιβλίο που περιγράφει με γλαφυρό τρόπο την αίσθηση του φόβου και του κινδύνου που συνοδεύουν ένα κορίτσι που ενηλικιώνεται κάτω από αντίξοες συνθήκες. Μέσα από την ενηλικίωση του αντανακλώνται βαθύτερες εσοχές της ανθρώπινης ψυχής; Είναι ικανό αυτό το κορίτσι να αγαπηθεί και να χαρεί στην ζωή του; Ποιο συναίσθημα νιώσατε ως αναγνώστης του βιβλίου και έπειτα ως μεταφραστής του;
Μα, και βέβαια είναι! Γιατί να μην είναι; Υπάρχει καταρχάς η βαθιά και τρυφερή σχέση της Κιάρα με το αγόρι τον Τρέβορ. Η σχέση της, μια σχέση αγάπης, φιλικής μα και υπόγεια ερωτικής, με την Αλέ. Όλες οι σχέσεις της Κιάρα ꟷμε τη μητέρα της, με τον αδερφό τηςꟷ τρέφονται απ’ την αγάπη όσες πληγές κι αν φέρουν στο σώμα τους. Και κάποιος ικανός να αγαπήσει, προφανώς είναι και ικανός να χαρεί. Όσο για τη σχέση του μεταφραστή μ’ ένα βιβλίο, είναι παράδοξα ꟷμα όχι τόσο παράδοξα εντέλειꟷ μια σχέση κάποιας απόστασης από την ιστορία και τους χαρακτήρες, ώστε να μεγαλώσει η εγγύτητα στην κάθε λέξη και φράση. Πρέπει πάντα να απαντάς στο ερώτημα, και μάλιστα γρήγορα: «Πώς θα το γυρίσω αυτό στα ελληνικά;», ακόμα κι όταν διαβάζεις το βιβλίο προτού πιάσεις να το μεταφράσεις, έτσι ο τρόπος που το διαβάζεις διαφέρει απ’ αυτόν του αναγνώστη, που αφήνεται να παρασυρθεί από την ιστορία.
2) Σε ποιους αναγνώστες απευθύνεται το βιβλίο τα «Νυχτοπερπατήματα», που διαδραματίζεται στο ανατολικό Όκλαντ, που παρά την ονομασία του, Regal-Hi, μόνο βασιλικό δεν είναι; Είναι ένα βιβλίο που θα αγγίξει τον κάθε αναγνώστη; Ας αναφέρουμε ότι το βιβλίο βασίζεται σε μια απίστευτη ιστορία που αφορά τη σεξουαλική εκμετάλλευση μιας, τότε ανήλικης ιερόδουλης η οποία είχε συνταράξει το αστυνομικό τμήμα του Όκλαντ.
3) Η Κιάρα, η πρωταγωνίστρια του βιβλίου, είναι το χρυσό παιδί που παρασύρθηκε στο χάος ή είναι ένα μοναχικό παιδί, το οποίο λόγω έλλειψης στοργικής αγάπης αναγκάστηκε να μάθει και να ακολουθήσει έναν επικίνδυνο μονοπάτι στην ζωή; Θεωρείται ότι οι επιλογές και οι συνέπειες είναι προσωπική ευθύνη κάθε ατόμου ή εν τέλει όχι;
Μάλλον το δεύτερο. Κι όσο για τις επιλογές και τις συνέπειες, ναι και όχι, θα ’λεγα. Πολύ συχνά, ίσως, όχι. Στη ζωή πάμπολλα πράγματα μας προκύπτουν. Σε τι οικογένεια θα γεννηθούμε, σε ποια οικονομική τάξη, και πάει λέγοντας. Όταν μπορούμε πλέον να ορίσουμε κάποια πράγματα, έχουμε σε τεράστιο βαθμό διαμορφώσει το χαρακτήρα μας. Αυτό δεν πάει να πει πως δεν υπάρχει περιθώριο αλλαγής. Υπάρχει και στα είκοσι και στα εξήντα. Αλλά υπάρχει κι ένα όριο στο πόσα μπορούμε να αποβάλλουμε απ’ όσα άθελά μας κουβαλάμε.
4) Η Κιάρα και ο αδερφός της είναι δυο παιδιά που έχουν παρατήσει το σχολείο με την οικογένεια τους να έχει διαλυθεί . Η Κιάρα προσπαθεί να τους φροντίσει όλους, τον αδερφό της και το γειτονόπουλο. Σε αυτό το ταξίδι με ποιον χαρακτήρα ήρθατε πιο κοντά ;Μπορέσατε να ταυτιστείτε με κάποιον ήρωα ή να τον δικαιολογήσετε για τις πράξεις του;
Να ταυτιστώ, δύσκολο. Εκτός απ’ το ότι είμαι ο μεταφραστής του βιβλίου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται (όσα ανέφερα στην πρώτη μου απάντηση), είμαι: α) 59 χρονών, β) μέλος μιας τετραμελούς οικογένειας εξαιρετικά δεμένης, γ) κάτοικος μικρού τόπου κι όχι πόλης, κ.λπ., κ.λπ. ꟷ οι διαφορές μου με τους χαρακτήρες της ιστορίας είναι άπειρες. Να τον δικαιολογήσω, ωστόσο; Μα, διαβάζουμε λογοτεχνία ακριβώς για να μη χρειάζεται να δικαιολογούμε ή να καταδικάζουμε! Η λογοτεχνία είναι ένας ανοιχτός τόπος συνύπαρξης αντιθέτων. Αυτή είναι η γοητεία της.
5) Τα σπίτια φανερώνουν όλα τα μυστικά τους στην πόρτα; Η πρόσοψη ενός σπιτιού μπορεί να φανερώσει τι κρύβει στο εσωτερικό του χώρο και τις ζωές εσωκλείει;
Μπορεί ίσως να δώσει μια αόριστη «ιδέα». Όμως αυτού του είδους οι «ιδέες» υπάρχουν για να ανατρέπονται και να αναιρούνται. Συχνά, πηγάζουν από προκαταλήψεις. Βλέπεις λοιπόν την πρόσοψη, κάτι εικάζεις, μα για τα συμπεράσματά σου θα ’κανες καλά να περιμένεις ωσότου να δρασκελίσεις το κατώφλι.
6) Θεωρείτε ότι η παιδική χαρά μας, με την κυριολεκτική και μεταφορική έννοια, μας ακολουθεί στην μετέπειτα ζωή μας;
Σαφώς. Η παιδική μας χαρά ꟷ και οι «παιδικές λύπες» μας.
7) Η Λέιλα Μότλι άρχισε να γράφει τα «Νυχτοπερπατήματα» σε ηλικία δεκαεπτά ετών και το βιβλίο εκδόθηκε πριν κλείσει τα είκοσι. Όταν ερχόσαστε σε επαφή με έργα τόσο νέων δημιουργών τι συναισθήματα σας δημιουργούνται; Αν μπορούσατε θα κάνατε διορθώσεις στα κείμενα τους;
Αυτό που μετρά, πιστεύω, είναι σε κάθε περίπτωση το ίδιο το βιβλίο. Εκτός απ’ το βιβλίο της Μότλι, μετέφρασα πριν από δύο χρόνια το Η καρδιά κυνηγάει μονάχη της Κάρσον ΜακΚάλερς, που άρχισε επίσης να το γράφει σε τόσο νεαρή ηλικία ꟷ και θεωρείται πλέον από τα πιο κλασικά αμερικανικά μυθιστορήματα του εικοστού αιώνα. Ναι λοιπόν, και σε τόσο νεαρή ηλικία. Όσο για τις διορθώσεις… Πιθανώς, θα μπορούσα να πω αυτό, τ’ άλλο. Θα ’χα όμως δίκιο; Και ποιο είναι στη λογοτεχνία το «δίκιο»; Ευτυχώς, δεν είμαι επιμελητής!
8) Έχετε ένα άκρως πλούσιο βιογραφικό στις μεταφράσεις Λογοτεχνικών βιβλίων, καθώς έχετε μεταφράσει περίπου 120 βιβλία, μεταξύ πολλών άλλων, Ernest Hemingway, Truman Capote, Henry James, Saul Bellow. Θα ήθελα να μάθουν οι αναγνώστες μας πως γίνεται η επιλογή των βιβλίων; Έχετε δυνατότητα επιλογής ή όλα γίνονται με βάση συμβολαίου; Ποιος είναι ο χρόνος που χρειάζεστε για να ολοκληρώσετε την μετάφραση ενός έργου;
9) Ως συγγραφέας γράφετε ιστορίες, γιατί είναι αυτό που αγαπάτε να κάνετε και η έγνοια σας πάντα στα γραπτά σας, είναι ο άνθρωπος απέναντι σε δύσκολες στιγμές. Ως μεταφραστής όμως μπορείτε να νιώσετε τα ίδια συναισθήματα; Πόσο δημιουργικό είναι το ταξίδι της μετάφρασης και τι έχετε αποκομίσει από αυτό; Και πως διαχειρίζεστε ένα βιβλίο που ως αναγνώστης και έπειτα ως μεταφραστής δεν σας ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία σας;
Η μεταφραστική μου δουλειά και το συγγραφικό μου έργο είναι δυο μη συγκοινωνούντα δοχεία. Η πρώτη δεν με επηρεάζει πουθενά στο δεύτερο κι ούτε έχει κάποια σχέση μ’ αυτό. Και, όχι, ως μεταφραστής σαφώς δεν μπορώ να νιώσω τα ίδια συναισθήματα ꟷ αλλά ικανοποίηση, όταν κάτι δύσκολο βγαίνει, οπωσδήποτε νιώθω. Κι όταν ένα βιβλίο δεν ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία μου, πάλι στέκομαι στη λέξη και τη φράση, κι ως επαγγελματίας κάνω τη δουλειά μου όσο μπορώ πιο σωστά. Η μετάφραση, ωστόσο, μου ’χει χαρίσει μια εξοικείωση με τη γλώσσα, μια «ευκολία», που τη χρειάζομαι γιατί ο χρόνος που μπορώ να διαθέσω στη συγγραφή είναι λιγοστός και παρ’ όλα αυτά γράφω συνεχώς δικές μου ιστορίες.
10) Πόσο σημαντική είναι η μετάφραση σε ένα λογοτεχνικό βιβλίο και τι θα συμβουλεύατε τους νέους μεταφραστές που επιλέγουν να ασχοληθούν με αυτό το αντικείμενο.
Προφανώς είναι σημαντική. Τι θα τους συμβούλευα; Καταρχάς, να αγαπούν αυτήν τη δουλειά, να θέλουν δηλαδή πράγματι να την κάνουν. Και, έπειτα, να διαβάζουν πολύ και με κριτική ματιά. Να στέκονται μ’ άλλα λόγια στην πρόταση. Και να διαβάζουν ελληνική λογοτεχνία, νέα μα και παλαιότερη, οπωσδήποτε παλαιότερη. Πεζογραφία αλλά και ποίηση. Η πηγή της γλώσσας, άρα η πηγή των λέξεων,βρίσκεται εκεί. Και να ’χουν επίσης ανοιχτά τ’ αφτιά τους στους τρόπους που η γλώσσα εκφέρεται γύρω τους από διαφορετικούς ανθρώπους: διαφορετικούς στην ηλικία, στο επάγγελμα, στην καταγωγή, κ.λπ. Η προφορικότητα παίζει μείζονα ρόλο στη γραφή, κι ας μοιάζει η δεύτερη να απομακρύνεται από την πρώτη.
Σας ευχαριστώ από καρδιάς για την συζήτηση μας κύριε Μακρόπουλε.
Σας αντευχαριστώ, κυρία Παρίσση.
Η ΑΠΟΨΗ ΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
Συγγραφέας και Μεταφραστής
Τα τελευταία τέσσερα βιβλία του κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κίχλη: Το δέντρο
του Ιούδα (2014), Τσότσηγια & Ω᾽μ (2017), Μαύρο νερό (2019, Βραβείο
Διηγήματος-Νουβέλας του περιοδικού Ο Αναγνώστης 2020), Η θάλασσα (2020). Έχει
εκδώσει δώδεκα πεζογραφικά βιβλία για ενήλικες, το Οδοιπορικό στο Πωγώνι
(Fagotto 2013) και έξι βιβλία για παιδιά. Διηγήματά του έχουν δημοσιευθεί σε
διάφορα περιοδικά. Εργάζεται ως μεταφραστής λογοτεχνίας,
Βραβεία:
Βραβείο Διηγήματος/Νουβέλας - Περιοδικό "www.oanagnostis.gr"
2020
Κρατικό Βραβείο Διηγήματος - Νουβέλας 2020
Βραβείο Ελληνικής Λογοτεχνικής Φράσης της Χρονιάς -
Περιοδικό "Literature.gr" 2019
Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου 2021
Για το LoveBookDiary
106 78 Αθήνα
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου