ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ
Γιάννης Φιλιππίδης: Συνέντευξη στην Παρασκευή Παρίσση
Έχω την χαρά να συνομιλώ με τον συγγραφέα Γιάννη Φιλιππίδης με αφορμή το βιβλίο του ΄΄ Χτύπα το φίδι στο κεφάλι''. Πάντα οι συζητήσεις μας είναι άκρως απολαυστικές!!!
Το καινούργιο σας βιβλίο έχει τον χαρακτηριστικό τίτλο «Χτύπα το φίδι στο κεφάλι». Είναι πολύ στοχευόμενος τίτλος για τον αναγνώστη που έχει ολοκληρώσει το βιβλίο σας, αλλά σίγουρα θα αναρωτηθεί αυτός που θα κρατήσει το αντίτυπο σας σε ένα βιβλιοπωλείο. Θα ήθελα να μας πείτε λίγα λόγια για τον τίτλο του βιβλίου σας και που αποσκοπεί;
Έχουμε να κάνουμε με την ιστορία μιας δεκατετράχρονης έφηβης, που βιώνει την απόλυτη κτηνωδία των Γερμανών κατακτητών. Αυτό το κορίτσι θα περάσει πολλά. Θα την εκμεταλλευθούν με βαναυσότητα τα αφεντικά της στο σπίτι όπου εν καιρώ πόλεμου θα καταλήξει, αλλά και μετά τον εμφύλιο, θα ταξιδέψει ως την Αμερική του 1950, όμως η αγάπη της για ένα νεαρό αγόρι που κάποτε την υπερασπίστηκε με γενναιότητα θα βιώσει συναισθήματα αγάπης και τον οριστικό της έρωτα. Είναι ένα οδοιπορικό που τελικά οδηγεί προς το φως, όπως συμβαίνει με τρόπο αυθόρμητο και στα υπόλοιπα βιβλία μου. Όσο για τον τίτλο; Τον έκλεψα από μια φράση του βιβλίου από ένα τυχαίο γεγονός κι είναι μια παρότρυνση από μένα προς την ηρωίδα μου, που μέχρι την ενηλικίωσή της, επιτρέπει σε άλλους να την χειραγωγούν.
Αντιγόνη είναι η ηρωίδα του βιβλίου, ενός κοριτσιού, μιας γυναίκας που βίωσε πολύ ψυχικό και σωματικό πόνο στην ζωή της. Θεωρείτε ότι κάποιοι άνθρωποι γεννήθηκαν για να βιώσουν το απάνθρωπο εξευτελισμό και την εκμετάλλευση από την αγριότητα των ανθρώπων που τυχαία συνάντησαν στην ζωή τους χωρίς να έχουν επιλογή; Ήταν οι εποχές διαφορετικές τότε ή τελικά τίποτα δεν έχει αλλάξει;
Πιστεύω ως άνθρωπος ότι τίποτα στη ζωή δε συμβαίνει τυχαία και πως, ό,τι δεν μπορούμε να αγγίξουμε κι αφορά την έννοια της ευτυχίας και της προσωπικής πληρότητας και γαλήνης, έρχεται μία δύναμη που δεν μπορεί ακόμα να αντιληφθεί ο νους μας, και μας κάνει το χατίρι, μας πάει παρακάτω, κοντύτερα σε ό,τι ονειρευόμαστε. Η Αντιγόνη θα ζήσει την απόλυτη βία και την απόλυτη ευτυχία, θεωρώ ότι όχι μόνο αυτό είναι στ’ αλήθεια ισορροπημένο, αλλά και οι συνθήκες. Αν δεν πονέσεις, δύσκολα εκτιμάς όσα έχεις αποκτήσει χωρίς να κοπιάσεις ψυχικά. Το έχει αυτό το δίσημο στοιχείο το συγκεκριμένο βιβλίο: απόλυτο σκοτάδι, το ίδιο και φως. Όταν ξεκίναγα αυτό το μυθιστόρημα, δε γνώριζα το τέλος του, ποτέ δε συμβαίνει στα δικά μου βιβλία. Πάντα σκιαγραφούνται οι ήρωες από μένα με τρόπο διάφανο και εσωτερικό, πλήρη στοιχεία ψυχής και παρελθόν και τους ανοίγω έπειτα έναν δρόμο. Το πως συμβαίνει ακριβώς αυτό, μου είναι αδύνατο να το εξηγήσω. Κάποιες φορές νιώθω πως η δική μου ψυχή, τροφοδοτεί τις δικές τους σκέψεις. Όσο για την έννοια της κακοποίησης, μόνο η τεχνολογία και το πολίτευμα έχουν αλλάξει από τότε, εδώ, στην Αμερική, παντού. Η νοοτροπία των ανθρώπων, φοβάμαι πως όχι. Να τι μου συνέβη γράφοντας για την Αντιγόνη: ήρθε στα μισά της το MeToo για να επανέλθω από τους χρόνους του τότε στη σημερινή εποχή και να νιώσω, πως έχουμε μίλια ακόμα να διδαχτούμε τον σεβασμό απέναντι σ’ ένα άλλο κορμί και μια άλλη ψυχή.
Το βιβλίο ξεκινάει με την καταστροφή του Δίστομου το καλοκαίρι του 1944 και η ορφανή πλέον Αντιγόνη καταλήγει ψυχοκόρη. Πόσο σημαντικά είναι τα ιστορικά γεγονότα στην πορεία της ζωής ενός ανθρώπου; Πόσο μπορούν να του καθορίσουν τις επιλογές του;
Το ιστορικό κοινωνικό πλαίσιο παίζει πάντοτε έναν σημαντικό ρόλο στη μοίρα των ανθρώπων που κινούνται μέσα σ’ αυτό. Άλλες έννοιες και βάθος αποκτούν οι σχέσεις, τα συναισθήματά τους, η ζωή εν γένει. Κι αν ξεφύγουμε από τα πλαίσια της μυθοπλασίας, μήπως το ίδιο δε συμβαίνει στον πραγματικό κόσμο; Ακόμα κι η ζωή ενός ζευγαριού για παράδειγμα, άλλα χαρακτηριστικά και βαθμούς δυσκολίας ενέχει στη δεκαετία του ’60, του ’90, των χρόνων της κρίσης ή στην εποχή του κορονοϊού…
Το 1950 η εικοσάχρονη πλέον Αντιγόνη ταξιδεύει στην Νέα Υόρκη για έναν γάμο με τον κατά πολύ μεγαλύτερό της ομογενή. Πείτε μας λίγο πως ανατρέπεται η ζωή της ξανά και από ένα μικρό χωριό της Λιβαδειάς φτάνει σε ένα κοσμοπολίτικο κέντρο που θα της αλλάξει την ζωή.
Παθαίνει βέβαια ΤΟ πολιτισμικό σοκ της σκληρής ως τότε ζωής της που έφερε τα χαρακτηριστικά μιας λασπωμένης και ρημαγμένης από έναν αναμενόμενο πόλεμο και αμέσως μετά έναν άδικο κι αδελφοκτόνο, που ’χε αφήσει τα σημάδια του κι αυτός. Η Αντιγόνη θα χρειαστεί καιρό ώσπου να προσαρμοστεί στο να ζει ανάμεσα σε ουρανοξύστες, που όταν πρωταντικρίζει, της φαίνονται τόσο γιγάντιοι που μοιάζουν να φτάνουνε στον ουρανό. Αλλά θα εκμεταλλευθεί την καινούργια πραγματικότητα που της παρέχεται, έχοντας πάντα μέσα της το κεράκι της ελπίδας αναμμένο στη ρημαγμένη της ψυχή, αφού δεν μπορεί να αναιρέσει τα προδιαγεγραμμένα. Θα το κάνει, μόνο όταν νιώσει δυνατή, τότε με σύμβουλο τη φίλη της καρδιάς της, θα σταθεί απέναντι στη ζωή, διεκδικώντας την ανάκτηση της επικοινωνίας με το πρόσωπο που είναι το μόνο που γνωρίζει καλά ότι τη νοιάζεται πίσω στην Ελλάδα κι αυτό το ίδιο πρόσωπο θα σταθεί για κείνη, αυτό που αποκαλούμε συνήθως ως πεπρωμένο.
Στην πορεία της ζωής της θα κάνει δυο δυνατές και ισχυρές φιλίες. Την Όλγα και την κυρία Φλώρα. Οι γυναικείες φιλίες είναι πάρα πολύ δυνατές όταν είναι αληθινές. Θα παίξουν καταλυτικό παράγοντα στην εξέλιξη της ιστορίας του βιβλίου; Και τι αντιπροσωπεύει η κάθε γυναικεία μορφή στην ζωή της Αντιγόνης;
Είναι έτσι ακριβώς. Αυτές οι δύο γυναίκες θα παραμείνουν πλάι της ώσπου να σταθεί η ηρωίδα μας πραγματικά στα πόδια της. Η Φλώρα με τον καιρό θα την αντιμετωπίσει την Αντιγόνη σαν κόρη της κι η Όλγα σαν την αδελφή που δεν απέκτησε ποτέ.
Η Αγάπη ζει στην καρδιά μας και μας κάνει να υπομένουμε πολλά δεινά. Ο Έρωτας όμως μας παροτρύνει να δώσουμε μάχη και να βγούμε νικητές; Ο Λάμπρος είναι ο νέος, είναι η ελπίδα να φέρει το φως στο σκοτάδι της ψυχής της Αντιγόνης;
Πραγματικά, ο Λάμπρος αποτελεί το αναμμένο κεράκι στην ψυχή της ηρωίδας μου. Κι είναι κάτι, που λέω εξ ιδίας πείρας: Όταν ο έρωτας διατηρηθεί ζωντανός, η αγάπη έρχεται μόνο για να αγκαλιάσει τη σχέση, ολοκληρώνοντας σε βαθμό σπάνιας αλλά καθόλου δυσεύρετης ευτυχίας. Θα περάσουν πολλά οι δυο τους μέχρι η ζωή να τους χαράξει τον καινούργιο δρόμο τους. Κι ο παράγοντας τύχη, θα βοηθήσει σ’ αυτό, είναι κι αυτός αναγκαίος.
Έχετε σπουδάσει υποκριτική στην δραματική σχολή του Βασίλη Ρίτσου. Αν σας δινόταν η ευκαιρία να γυριστεί ταινία το βιβλίο σας ποια πρωταγωνίστρια θα διαλέγατε και γιατί; Προσωπική μου επιλογή θα ήταν η Μαρίνα Καλογήρου γιατί θεωρώ ότι μπορεί να αναδείξει τον ρόλο της Αντιγόνης στο έπακρο.
Μου μιλάτε για ένα πρόσωπο αγαπημένο, θα μπορούσε να ‘ναι πράγματι η πρότασή μου για τον ρόλο της ηρωίδας μου. Έτσι εύθραυστη αλλά κατά βάθος δυνατή την έχω φανταστεί κι εγώ.
Η Λογοτεχνία για εσάς είναι ένα ταξίδι λέξεων ή κάτι παραπάνω;
Είναι για μένα, ο τρόπος για να βλέπω τον κόσμο. Τις πρώτες μου ιστορίες, τις έγραψα στην παιδική μου γραφομηχανή των οχτώ και των εννέα ετών, προσπαθώντας να μάθω να γράφω γρήγορα κι αρνούμενος να μάθω το κλασικό τυφλό σύστημα. Μεγαλώνοντας, έμαθα να γράφω καθημερινά, να αρπάζω ερεθίσματα που στους άλλους περνούσανε απαρατήρητα. Οι προσλαμβάνουσες που απορροφώ ανά εποχές κι ό,τι άλλο ξυπνάει μέσα μου κι αξίζει να αναδειχθεί είναι η χαρά μου, ο τρόπος να εκφράζομαι, διαχειριζόμενος εν δυνάμει αληθινούς ανθρώπους. Κι αυτό, βγαίνει από μέσα μου. Αν μείνω μακριά από τις λέξεις μου, αισθάνομαι κενό, την ίδια την έννοια του πνιγμού, λες και κάποιος με φιμώνει.
Θα ήθελα να μας πείτε δυο αγαπημένα σας βιβλία και για ποιον λόγο. Θεωρείτε ότι τα αγαπημένα μας βιβλία αναδεικνύουν και τον χαρακτήρα μας;
Το πρώτο είναι «Η μητέρα του σκύλου» του Παύλου Μάτεση, που περιγράφει μια Ελλάδα που δεν υπάρχει πια, βουτηγμένη στο σουρεαλισμό του ιδιαίτερου αυτού συγγραφέα, του οποίου το έργο αγάπησα συνολικά. Το άλλο είναι «Το σπίτι των πνευμάτων», που θεωρώ το απόλυτο λογοτέχνημα της Ιζαμπέλ Αλιέντε, ένα βιβλίο που αναφέρεται στη Χιλή και στα δύσκολα χρόνια της δικτατορίας, αλλά δε μένει εκεί, παρά σκιαγραφεί μια ολόκληρη οικογένεια και μια εποχή με τρόπο που θεωρώ δυναμικό κι ανεπανάληπτο.
Ως προς το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, απαντώ θετικά. Και βέβαια τα βιβλία, οι μουσικές που ακούμε, οι τέχνες στις οποίες ανοίγουμε την πόρτα για να χορτάσουμε την ψυχή μας, θεωρώ ότι δίνουν σαφέστατη και πλήρη συχνά εικόνα για τον καθένα και την καθεμία από μας.
Πριν κλείσουμε την συζήτηση μας θα ήθελα να μας πείτε ένα τραγούδι που σας συντρόφευε κατά την διάρκεια της δημιουργίας του βιβλίου σας.
Η μουσική αποτελεί πάντα τη δική μου ντοπαμίνη ώστε να χαθώ στα μονοπάτια της συγγραφής μου. Το βιβλίο αυτό γράφτηκε με υπόκρουση μουσικά θέματα από το σάουντρακ της ταινίας «Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας». Αλλά κάθε πρωί, ξεκίναγα με μια άλλη, λυρική φωνή και την εικονοποίηση του βίντεο ενός κοριτσιού, που θα μπορούσε να είναι η Αντιγόνη μου. Το άκουγα και το έβλεπα κάθε πρωί, πριν ξεκινήσω να γράφω. Στους ήχους μια γλώσσας που συνήθως δεν ακούμε για καλό, εγώ κράταγα τον πόνο της ερμηνεύτριας που άγγιζε τον πόνο της ηρωίδας μου. Σας το παραθέτω:
Sertab Erener - Ben Yaşarım
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΒΙΒΛΙΟΥ: Καλοκαίρι του 1944. Το Δίστομο φλέγεται και οι αδίστακτοι ναζί ξεκληρίζουν ανθρώπους, ζώα και περιουσίες. Μέσα από τον όλεθρο και την καταστροφή, ένα δεκατετράχρονο κορίτσι γλυτώνει σαν από θαύμα.
Η ορφανή, πλέον, Αντιγόνη καταλήγει ως ψυχοκόρη σε μια εύπορη οικογένεια αγροτών στη Λιβαδειά, αδυνατώντας να διανοηθεί όσα δεινά τής επιφυλάσσει η Μοίρα. Εξαρτημένη από τα αφεντικά της, θα γνωρίσει τον σωματικό και τον ψυχικό βιασμό, την ταπείνωση και την κακοποίηση σε κάθε της έκφανση.
Μοναδικός συμπαραστάτης και σύντροφός της ο έφηβος γιος τους, ο Λάμπρος.
Φθινόπωρο του 1950. Η εικοσάχρονη Αντιγόνη ταξιδεύει για τη Νέα Υόρκη, αφήνοντας πίσω της όλα όσα την πόνεσαν και την πλήγωσαν ανεπανόρθωτα, όπως και όλα όσα αγάπησε περισσότερο στη ζωή της.
Έχοντας πέσει θύμα μιας ακόμα δολοπλοκίας των ασυνείδητων και αδίστακτων αφεντικών της, η ζωή της ανατρέπεται εκ νέου καθώς οδεύει σε έναν ακούσιο γάμο με τον κατά πολύ μεγαλύτερό της ομογενή επιχειρηματία Στράτο, που προαποφασίστηκε εν αγνοία της.
Θα ακολουθήσουν όλα την προσχεδιασμένη πορεία τους ή η ζωή θα αποδειχτεί και πάλι απρόβλεπτη;
Ορισμένες από τις σκοτεινότερες στιγμές της Ιστορίας, ποταπά ανθρώπινα ένστικτα, ανηλεής εκμετάλλευση των ανίσχυρων, ένας νέος και ελπιδοφόρος κόσμος και μια αγάπη που θα μπορούσε να αποδειχτεί ισχυρότερη όλων των εμποδίων, είναι μερικά μόνο από τα συστατικά μιας καθηλωτικής και αλησμόνητης αναγνωστικής περιπλάνησης από την πένα του Γιάννη Φιλιππίδη...
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου